علامه سید محمد حسین حسینی طهرانی یکی از علما و عارفان مطرح چند قرن اخیر بوده که توانسته با ریاضت‌ها و تلاش‌های بی وقفه اش، آثار ارزشمندی را برای عاشقان عرفان و سیر و سلوک بر جای بگذارد. یکی از این آثار برجای مانده، کتاب گرانقدر و روح مجرّد است.
در این مقاله می‌کوشیم تا علاوه بر معرفی اجمالی کتاب روح مجرّد و نظرات مطرح شده در آن، به بررسی آرا و فرمایشات آیت الله خامنه ای، رهبر کبیر جمهوری اسلامی ایران، بپردازیم. تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
معرفی اجمالی کتاب روح مجرد اثر علامه طهرانی
“روح مجرّد” اثر حضرت علامه سید محمد حسین حسینی طهرانی، یادنامه‌ای بی‌نظیر از عارف بالله، حضرت حاج سید‌هاشم حداد است. این اثر، اسرار و مبانی سلوک الی الله را در قالب حالات و مقامات این عارف وارسته شرح می‌دهد و خواننده را با حقیقت توحید و عرفان اصیل آشنا می‌سازد.
“روح مجرّد” در دفاع از عرفان حقیقی و ارائه تصویری روشن از سلوک عرفانی، اثری ارزشمند است. این کتاب سرشار از آموزه‌های ناب سلوکی و نکات لطیف عرفانی است که چراغ راه سالکان حقیقت‌جو خواهد بود.
مطالعۀ “روح مجرّد” سفری معنوی به عالم عرفان و معرفت الهی است که تحولاتی عمیق در اندیشه و جان خواننده ایجاد خواهد کرد. هرچند برخی از نظرات مطرح شده در این کتاب مناسب حال همه افراد نبوده و حقیقتاً ارتباط قلبی خاصی می‌خواهد تا مفاهیم آن بر جان بنشیند.
برخی از نظرات و مطالب کتاب روح مجرّد
در ادامه به برخی از نظرات و مطالب مطرح شده در کتاب روح مجرّد می‌پردازیم که علامه طهرانی در مورد سید هاشم حدّاد نقل فرموده‌اند.
تواضع در برابر همه انسان‌ها: «ایشان (سید هاشم حدّاد)، در خدمت رفقا از هر گونه خدمت متصوَّر دریغ نداشت، بلکه خود اقدام بر این امر مى‌نمود؛ از جاروکردن اتاق، و شستن و تنظیف ظروف، و تهیه و خریدن مایحتاج منزل از خارج و امثال‌ذلک. و به‌قدری در این امور شاداب و سرشار بود که حقیر در این‌گونه موارد خاطراتى از حضرت عیسى على نبینا و آله و علیه‌السلام بر ذهنم خطور می‌کرد.»
دعوای صوری با مردم و فرزندان: (سید هاشم حدّاد به علامه طهرانی) می‌فرمودند: «اگر با مردم یا به فرزندان خود دعوا می‌کنی، صورى بکن که نه خودت اذیت شوى و نه به آنها صدمه‌اى برسد. اگر از روى جدّ دعوا کنى، براى طرفین صدمه دارد. و عصبانیت جدّى، هم براى تو ضرر دارد و هم براى طرف.»
پس کی نماز می‌خوانی: «مرحوم مطهّرى در مراجعت از این ملاقات‌ها (ملاقات با مرحوم حدّاد) بسیار مشعوف بودند، و می‌فرمودند: در یکبار که خدمتشان بودم از من پرسیدند: نماز را چگونه می‌خوانی؟ عرض کردم: کاملاً توجّه به معانىِ کلمات و جملات آن دارم! فرمودند: پس کِىْ نماز می‌خوانی؟! در نماز توجهت به خدا باشد و بس! توجّه به معانى مکن!»
عالم سراسرش مکاشفه است: «(سید هاشم حدّاد) می‌فرمودند: من تعجّب می‌کنم از این دسته از سالکین که مکاشفه می‌خواهند! چشم باز کنند، همه این عالم مکاشفات است. مکاشفه تنها دیدن صورت در زاویه به‌صورت خاصّ یا حالت استثنائى نیست؛ هر چه کشف از اراده و اختیار و علم و قدرت و حیات حضرت حقّ کند مکاشفه است. چشم باز کن و بنگر که این عالم خارج، هر ذرّه‌اش مکاشفه است، و حاوى عجائب و غرائب که فکر را به منتهاى آن دسترس نیست.»
شخصیت آیت‌الله خامنه‌ای در اندیشه‌ی علامه طهرانی
درخصوص ویژگی‌های فردی آیت الله سید علی خامنه ای در نزد علامه طهرانی، مطالب بسیاری در آثار علامه و فرزندان ایشان هویداست. یکی از این موارد، نظر علامه سید محمد حسین حسینی طهرانی در مورد آیت الله خامنه ای در کتاب وظیفه فرد مسلمان در احیای حکومت اسلام است که در ادامه میخوانیم:« ایشان (آیت الله خامنه ای) هم بحمد الله فردى است مجاهد و عامل و مدبّر و متدین و بنده گرچه تا بحال ایشان را ملاقات نکرده ام؛ ولى یک روز که مرحوم شهید مطهّرى آمده بودند به منزل ما، از ایشان سؤال کردم: چه افرادى در شوراى انقلاب شرکت دارند؟ ایشان چند نفر را اسم بردند که یکى از آنها آقاى خامنه اى بودند که در آن هنگام چندان هم بین مردم معروف نبودند بعد هم از ایشان پرسیدم: آقاى خامنه اى چطور آدمى است؟ گفتند آدم خوب و وزین و عاقل و مدبّر و آدم مجاهدى است و خلاصه آقاى مطهّرى از ایشان تعریف کرد.»
نظر آیت‌الله خامنه‌ای در مورد علامه طهرانی
رهبری به‌عنوان یک شخصیت عالم و فرزانه همواره با علما و فرهیختگان در ارتباط بوده و از آنها شناخت کافی داشته است؛ بنابراین قابل‌پیش‌بینی است که ایشان نسبت به علامه طهرانی نیز ارادت داشته باشند. دراین‌خصوص از فرزند علامه طهرانی، آیت الله سید محمد محسن طهرانی، در کتاب افق وحی، نقل است که: «روزی پس از ارتحال مرحوم والد ـ قدّس سره ـ به‌اتفاق سایر اخوان در محضر آیه الله خامنه‌ای ـ مدظله ـ بودیم. ایشان در ضمن صحبت، مطلبی را از مرحوم والد بیان کردند و فرمودند: برای من به قطع اثبات شده است که پدر شما از عنایت الهی اشراف بر نفوس برخوردار بوده است؛ زیرا در بعضی از اوقات که من با ایشان ملاقات داشتم، ایشان از مسائلی صحبت به میان می‌آوردند که من آن مطالب را با احدی در میان نگذاشته بودم و فقط خودم از آنها خبر داشتم.»
نظر آیت‌الله خامنه‌ای در مورد کتاب روح مجرّد
اهتمام آیت‌الله خامنه‌ای به مطالعه کتب مختلف، زبانزد عام و خاص است. بنا بر آنچه در کتاب افق وحی آمده است، طی ملاقاتی که بین فرزندان علامه طهرانی و آیت‌الله خامنه‌ای شکل گرفته بود، ایشان در مورد اهمیّت کتاب روح مجرّد فرمودند: «همان‌طور که والد شما کتابی در احوالات استاد عرفانی خود حضرت حدّاد به رشتۀ تحریر درآورد، بر شما لازم است که مانند آن کتاب (روح مجرّد) برای پدر خود تألیف نمایید، و این وظیفۀ شما است. من وقتی این کتاب (روح مجرّد) به دستم رسید، همیشه آن را با خود داشتم حتّی در سفرها، تا اینکه آن را تمام کردم.»
نتیجه‌گیری
بنا بر آنچه در این مقاله مطرح شد، مطالعه کتاب روح مجرّد از سه منظر اهمیّت ویژه‌ای دارد. اول اینکه نویسنده آن، خود عارفی کامل و سالکی واصل بوده که مقام علمی و عرفانی او بر کسی پوشیده نیست. دوم، محتوای سرشار از نکات سلوکی و معارف اخلاقی این کتاب است که در وصف یکی از کامل‌ترین سالکان و عارفان، مرحوم سید هاشم حدّاد نگاشته شده است. و سوم توصیه علما و بزرگانی چون آیت‌الله سید علی خامنه‌ای، رهبر فرزانه‌ی جمهوری اسلامی ایران، است که با توجه به جایگاه علمی، اجتماعی و سیاسی ایشان، مطالعه کتاب روح مجرّد، اهمیّت ویژه‌ای میابد.
برای دسترسی رایگان به نسخه صوتی و پی دی اف کامل این کتاب، میتوانید به سایت مکتب وحی مراجعه کنید.
منابع:
- روح مجرّد، علامه طهرانی، ص ۶۴۲
- روح مجرّد، علامه طهرانی، ص ۱۳۹
- روح مجرّد، علامه طهرانی، ص ۱۶۲
- روح مجرّد، علامه طهرانی، ص ۱۹۰
- وظیفه فرد مسلمان در احیای حکومت اسلام، علامه طهرانی، ص ۹۸
- افق وحی، نقد نظریه دکتر عبدالکریم سروش درباره وحی، آیت الله سید محمد محسن طهرانی، ص ۵۳۰
- افق وحی، نقد نظریه دکتر عبدالکریم سروش درباره وحی، آیت الله سید محمد محسن طهرانی، ص ۵۳۱
Add a Comment